Hiệu ứng “người giỏi gánh hết”: Bẫy hiệu suất ngược trong SME và Agency
Tại sao nhân sự giỏi – những người luôn được xem là “trụ cột” – lại thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, căng thẳng, thậm chí giảm hiệu suất? Vì sao họ càng làm tốt, càng bị giao thêm việc? Và vì sao sau một thời gian, chính những nhân sự xuất sắc này lại là nhóm dễ rơi vào burnout và có nguy cơ nghỉ việc cao nhất?
Nếu bạn là HR hoặc quản lý tại SME/Agency, bạn chắc chắn đã thấy hiệu ứng này trong đội ngũ của mình: hiệu ứng “người giỏi gánh hết”. Một bẫy hiệu suất ngược đang âm thầm làm giảm năng suất của cả doanh nghiệp.
1. Hiệu ứng “người giỏi gánh hết” là gì và vì sao nó xuất hiện ở SME/Agency?
Trong các mô hình tinh gọn, tốc độ xử lý và áp lực deadline khiến nhà quản lý phát triển thói quen: việc khó – việc gấp – việc quan trọng, cứ giao cho người giỏi cho chắc.
Lý do nghe có vẻ hợp lý:
- Người giỏi làm nhanh hơn
- Ít sai hơn
- Giảm rủi ro
- Không cần hướng dẫn nhiều
- Đảm bảo tiến độ dự án
Nhưng chính điều tưởng chừng “an toàn” này đã tạo ra vòng xoáy nguy hiểm: càng giỏi – càng được giao việc – càng bị quá tải – càng giảm hiệu suất.
Đây là lý do hiệu ứng này xảy ra phổ biến trong SME và Agency: bộ máy nhỏ, nguồn lực hạn chế, quy trình chưa chặt chẽ, nên “dựa vào người giỏi” trở thành giải pháp ngắn hạn… nhưng gây hại dài hạn.
2. Tác động lên nhóm High Performers: Khi năng lực bị lãng phí vào công việc sự vụ
Nhân sự giỏi được tuyển để tạo ra kết quả chiến lược, nhưng thực tế họ lại bị đè bởi hàng tá công việc vụn vặt (micro-tasks): xử lý lỗi, sửa bài, hỗ trợ phòng ban khác, cứu cháy dự án, làm thay cho người mới…
Thay vì phát huy chuyên môn, họ biến thành “điểm tựa” cho mọi thứ.
“Nhóm High Performers” là một thuật ngữ quản trị nhân sự và quản lý tổ chức, dùng để chỉ nhóm những người làm việc hiệu suất cao.
Bị nhấn chìm trong sự vụ
Khi thời gian bị chiếm bởi những tác vụ không mang lại giá trị cao, người giỏi không còn khả năng dành nỗ lực cho công việc chiến lược.
Họ dần trở thành “máy xử lý sự vụ” thay vì người dẫn dắt chuyên môn, khiến năng lực thật sự không được khai thác đúng chỗ. Những mục tiêu dài hạn – như tối ưu quy trình, phát triển kỹ năng mới hay đóng góp sáng kiến – bị đẩy xuống cuối danh sách ưu tiên.
Về lâu dài, doanh nghiệp mất đi những giá trị lớn mà một nhân sự giỏi có thể tạo ra nếu họ được tập trung đúng hướng.
Không gian sáng tạo bị triệt tiêu
Sự quá tải liên tục làm giảm khả năng phân tích, cải tiến, đánh giá và đề xuất giải pháp. Từ đó, hiệu suất giảm dần dù nhân sự vẫn làm việc hết sức.
3. Dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang rơi vào hiệu ứng “người giỏi gánh hết”
HR chỉ cần quan sát một tuần là có thể nhận ra những tín hiệu này:
Người giỏi luôn là người xử lý việc gấp – việc khó – việc lỗi của team
Họ trở thành “bộ phận sửa sai” bất đắc dĩ, vì mọi người mặc định họ sẽ làm tốt hơn. Lâu dần, trách nhiệm vô hình này tạo áp lực tâm lý lớn, khiến họ không còn thời gian cho công việc quan trọng của chính mình.
Sự kỳ vọng quá mức từ đồng đội và quản lý cũng khiến họ dễ cảm thấy bị lạm dụng năng lực.
Khi việc khó luôn đổ dồn về một người, hiệu suất cá nhân lẫn hiệu suất cả team đều bị kéo xuống.
Họ làm việc ngoài giờ nhiều hơn nhưng kết quả không tăng
Nỗ lực bị phân tán khiến hiệu suất giảm. Người giỏi kiệt sức nhưng luôn cảm thấy “mình làm chưa đủ”.
Hai dấu hiệu này tưởng chừng “bình thường”, nhưng thực tế chính là gốc rễ của burnout.
Xem thêm: Vì sao nhân sự giỏi lại làm việc kém hiệu quả? Góc nhìn sâu cho HR
4. Nguyên nhân gốc rễ: Doanh nghiệp đang phân bổ nguồn lực sai cách
Hiệu ứng “người giỏi gánh hết” không phải lỗi cá nhân. Nó là lỗi hệ thống.
Thiếu hệ thống phân bổ công việc minh bạch
Nếu không có dashboard workload, quản lý sẽ không thấy ai đang quá tải. Việc giao công việc dựa trên cảm tính khiến người giỏi lúc nào cũng “gánh” phần nhiều hơn.
SOP yếu khiến người giỏi phải sửa lỗi cho người khác
Khi quy trình không rõ, người giỏi phải xử lý hậu quả của team. Càng giỏi – càng sửa lỗi – càng kiệt sức.
Nói cách khác: doanh nghiệp đang dùng sai nguồn lực, dẫn đến giảm hiệu suất chung.
SOP là viết tắt của “Standard Operating Procedure” – Quy trình vận hành chuẩn.
Đây là tài liệu mô tả chi tiết từng bước cần thực hiện để hoàn thành một công việc hoặc quy trình trong doanh nghiệp. SOP giúp mọi người làm việc theo cùng một tiêu chuẩn, tránh sai sót và giảm phụ thuộc vào cá nhân.
5. Bẫy hiệu suất ngược: Càng giỏi – càng giảm hiệu quả – càng gần burnout
High Performers là nhóm có nguy cơ burnout cao nhất, không phải vì họ yếu, mà vì họ luôn phải mạnh hơn mọi người.
Khi người giỏi mất động lực
Họ cảm thấy bị lạm dụng năng lực thay vì được phát triển. Mỗi ngày là một cuộc đua chữa cháy.
Burnout tạo ra hiệu ứng domino
- Giảm sáng tạo
- Giảm tinh thần
- Giảm hiệu suất
- Tăng tỷ lệ nghỉ việc
Và điều nguy hiểm nhất: doanh nghiệp mất đi nhân tài chủ chốt và mất rất nhiều thời gian để đào tạo người thay thế.
6. Lối thoát: Minh bạch workload và phân bổ công việc công bằng hơn
Để phá vỡ hiệu ứng “người giỏi gánh hết”, doanh nghiệp cần ngừng dựa vào cảm tính.
Chuẩn hóa quy trình giao việc và đánh giá năng lực
Giúp phân bổ đúng người – đúng việc – đúng năng lực. Khi tiêu chí năng lực rõ ràng, quản lý sẽ tránh được tình trạng giao việc dựa trên cảm tính hoặc thói quen “cứ giao cho người giỏi”.
Nhân sự cũng hiểu rõ phạm vi trách nhiệm của mình, biết mình phù hợp với loại công việc nào và cần phát triển kỹ năng gì để đảm nhiệm vai trò cao hơn.
Từ đó, việc phân bổ workload trở nên công bằng, minh bạch và hạn chế tối đa rủi ro quá tải ở nhóm nhân sự giỏi.
Sử dụng phần mềm để theo dõi khối lượng công việc theo thời gian thực
Khi có workload dashboard, quản lý sẽ nhìn thấy:
- Ai đang quá tải
- Ai đang dư tải
- Ai phù hợp với việc gì
- Ai cần hỗ trợ
Điều này giúp tránh dồn toàn bộ công việc vào một vài cá nhân, đồng thời nâng chất lượng cả team thay vì “đốt cháy” người giỏi.
Xem thêm: Top 10 phần mềm quản lý công việc tốt nhất 2025 – Chọn đúng phần mềm dễ dàng chỉ trong 3 phút
Kết luận: Đừng để người giỏi “gánh hết” – đó là cách nhanh nhất khiến họ rời đi
Hiệu ứng “người giỏi gánh hết” là một dạng lạm dụng nguồn lực vô thức, nhưng hậu quả rất rõ: kiệt sức, giảm hiệu suất và mất nhân tài.
HR và quản lý cần chủ động nhận diện và sửa hệ thống – không phải sửa nhân sự.
Đừng để người giỏi kiệt sức vì hệ thống phân bổ việc sai cách.
Đăng ký Trải nghiệm Demo Optimi HRM – để phân bổ nguồn lực minh bạch và ngăn burnout trước khi quá muộn.