Hồ sơ phân mảnh – đánh giá hiệu suất thiếu chính xác: lý do khiến nhân viên nhảy việc
Tại sao một nhân viên từng là “ngôi sao” bỗng trở nên im lặng, ít đề xuất và chỉ làm việc ở mức “đủ”, thay vì “xuất sắc” như trước đây? Tại sao người giỏi — những người vốn có động lực mạnh mẽ — lại trở thành nhóm rời đi đầu tiên khi doanh nghiệp gặp vấn đề? Và liệu nguyên nhân có phải đến từ chính hệ thống đánh giá hiệu suất không chính xác khiến họ bị xếp hạng thấp hơn thực tế? Khi KPI không được cập nhật và thành tích không được ghi nhận đúng lúc, người giỏi cảm thấy mọi cố gắng của họ bị xem thường. Điều đó âm thầm bào mòn niềm tin và đưa họ đến quyết định rời bỏ doanh nghiệp.
Vì sao đánh giá hiệu suất sai lại là cú đánh mạnh nhất vào động lực của nhân viên giỏi?
Đánh giá hiệu suất (performance evaluation) là nền tảng để doanh nghiệp đưa ra quyết định về lương thưởng, thăng cấp, phân công công việc và lộ trình nghề nghiệp. Khi nền tảng này sai, toàn bộ hệ thống phía sau đều lệch. Một lỗi nhỏ trong dữ liệu có thể trở thành nguyên nhân lớn khiến nhân viên giỏi mất động lực.
Điển hình như câu chuyện của Linh Trần, designer chủ lực tại CreativeHive Studio, một Agency sáng tạo ở quận 1. Linh đã dẫn dắt nhiều chiến dịch quan trọng, được khách hàng đánh giá xuất sắc. Nhưng vì trưởng nhóm quên cập nhật KPI trên file excel đúng hạn, báo cáo cuối quý chỉ ghi nhận một phần nhỏ đóng góp của cô. Khi bước vào buổi đánh giá, kết quả xếp hạng của Linh chỉ ở mức trung bình.
Linh không tranh luận, cũng không phản bác. Cô chỉ im lặng. Nhưng kể từ hôm đó, cô không còn chủ động đề xuất ý tưởng mới. Ba tháng sau, Linh rời CreativeHive để gia nhập một Agency khác — nơi cô cảm thấy được ghi nhận đúng giá trị.
Sự im lặng của người giỏi luôn là tín hiệu nguy hiểm nhất.
Khi dữ liệu lỗi thời khiến nỗ lực không được ghi nhận
- Thành tích bị bỏ sót hoặc không được tổng hợp kịp thời.
- KPI được cập nhật chậm khiến kết quả lệch khỏi thực tế.
Xem thêm: Tại sao quản lý thông tin nhân sự sai lệch có thể khiến bạn mất đi nhân viên giỏi?
Khi quản lý dựa vào cảm tính thay vì dữ liệu
- Dễ xảy ra thiên vị vô tình.
- Người giỏi luôn bị tổn thương đầu tiên vì họ kỳ vọng sự công bằng.
Những dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang đánh giá hiệu suất sai lệch
Người giỏi hiếm khi phàn nàn trực tiếp. Họ thường để cảm xúc thể hiện qua hành vi, thái độ và sự rút lui dần khỏi những nỗ lực vượt kỳ vọng.
Câu chuyện của Nam Nguyễn tại TechNova Solutions, một công ty phát triển phần mềm tại TP.Thủ Đức, là ví dụ điển hình. Nam liên tục đạt hơn 130% chỉ tiêu nhiều tháng liền, nhưng phản hồi từ khách hàng của anh lại lưu rải rác trong email, Zalo và file khảo sát nội bộ. Không ai tổng hợp những dữ liệu này vào hệ thống. Vì vậy, KPI chính thức chỉ ghi nhận 90% kết quả.
Trong buổi review, Nam bị phê bình vì “chưa ổn định trong chuyển đổi”. Anh không tranh luận, nhưng kể từ hôm sau, anh không còn chủ động xin lead khó, không còn đưa ý tưởng cải tiến quy trình. Bốn tháng sau, anh rời công ty mở ra một đợt biến động nhân sự khó tránh trong team kinh doanh
Người giỏi ít tham gia đóng góp hoặc sáng kiến
- Cảm thấy đóng góp của mình không còn ý nghĩa.
Họ né tránh các cuộc họp đánh giá
- Không tin rằng dữ liệu sẽ được sửa đúng.
Những thay đổi hành vi này chính là lời cảnh báo sớm mà HR và quản lý phải nhận ra.
Hệ quả doanh nghiệp phải đối mặt khi đánh giá hiệu suất thiếu chính xác
Đánh giá sai không chỉ ảnh hưởng đến từng cá nhân, mà gây ra hiệu ứng domino trên toàn đội ngũ. Người giỏi mất động lực, nhóm mất trụ cột, và hiệu suất chung sụt giảm rõ rệt.
Một ví dụ đáng tiếc đến từ Aurora Event & Media, công ty tổ chức sự kiện có trụ sở ở quận 10. Thảo Lê, quản lý dự án dày kinh nghiệm, nhận được nhiều đánh giá 5/5 từ khách hàng nhưng feedback của cô lại nằm trong các Google Form của từng dự án — không được đồng bộ vào hồ sơ năng lực. Khi họp quy hoạch kế nhiệm, giám đốc vận hành nhìn vào hồ sơ cũ và loại Thảo vì “chưa có đủ năng lực quản lý rủi ro”.
Thảo không phản ứng dữ dội, chỉ im lặng. Nhưng ba tuần sau, cô gửi đơn nghỉ và nhận lời mời từ một đơn vị đối thủ. Aurora không chỉ mất nhân sự chủ lực, mà hai dự án lớn của công ty cũng bị ảnh hưởng.
Sự ra đi của người giỏi gây đứt gãy vận hành
- Mất kinh nghiệm, mất kiến thức tích lũy, mất sự ổn định.
Chi phí tuyển mới tăng gấp nhiều lần so với giữ chân
- Tuyển đúng người, đào tạo lại, hòa nhập lại đều tốn thời gian và chi phí.
Khi đánh giá sai, doanh nghiệp không chỉ mất người — mà mất cả tương lai của đội ngũ.
Dữ liệu sai đến từ đâu? Những điểm mù doanh nghiệp thường không nhận ra
Phần lớn SME và cả các Agency đều không nghĩ vấn đề nằm ở dữ liệu. Nhưng phần lớn sự sai lệch lại bắt nguồn từ cách lưu trữ, cập nhật và đối chiếu dữ liệu nhân sự.
KPI quản lý thủ công bằng excel cá nhân
- Dễ nhập sai, dễ thiếu cập nhật.
- Không có lịch sử thay đổi (version history) để đối chiếu.
Thành tích phân tán ở email, chat và các công cụ khác nhau
- HR mất nhiều giờ để truy xuất.
- Dễ bỏ sót đóng góp quan trọng.
Không có tiêu chuẩn năng lực (competency) cho từng vị trí
- Mỗi quản lý hiểu “giỏi” theo cách riêng.
- Thiếu sự nhất quán giữa các phòng ban.
Quản lý bận → đánh giá theo trí nhớ
- Trí nhớ luôn kém chính xác hơn dữ liệu.
- Người làm nhiều nhưng ít nói thường bị thiệt thòi hơn.
Vấn đề phần lớn không nằm ở nhân viên, mà nằm ở hệ thống.
Vì sao nhân viên giỏi nhạy cảm hơn với đánh giá sai?
Người giỏi không chỉ làm tốt công việc — họ làm việc với kỳ vọng rằng nỗ lực của mình sẽ được ghi nhận đúng. Họ không mong sự ưu ái, họ mong sự công bằng. Khi sự công bằng đó biến mất, họ không ồn ào hay phản kháng; họ chỉ lặng lẽ rút bớt tâm huyết khỏi công việc. Và chính khoảnh khắc họ im lặng ấy là lúc doanh nghiệp đang dần đánh mất họ.
Xem thêm: Bất công trong đánh giá – nguồn gốc của Quiet Quitting và nguyên nhân khiến hiệu suất lao dốc
Tại OceanLeaf Retail Group, một chuỗi bán lẻ mỹ phẩm, chuyên viên vận hành Bảo Châu đã cứu công ty khỏi một sự cố hệ thống POS trong đợt sale lớn. Nhưng vì thông tin cập nhật chậm 12 ngày, thành tích này không được ghi vào kỳ đánh giá quý. Khi buổi review diễn ra, báo cáo ghi cô “không có đóng góp nổi bật”.
Châu không phản ứng mạnh, nhưng cô bắt đầu thu mình. Sáu tuần sau, cô nhận lời mời từ một thương hiệu đối thủ với lời cam kết:
“Chúng tôi đánh giá đúng giá trị của bạn.”
Họ có lòng tự trọng nghề nghiệp cao
- Đánh giá sai giống như phủ nhận toàn bộ nỗ lực của họ.
Họ có nhiều cơ hội bên ngoài hơn người khác
- Nếu không được công nhận đúng, họ sẽ sẵn sàng rời đi.
Họ phát hiện sự bất thường trong hệ thống nhanh hơn
- Và đòi hỏi sự minh bạch rõ ràng hơn.
Đối với người giỏi, đánh giá sai không chỉ là lỗi dữ liệu — mà là lý do để rời đi.
Doanh nghiệp nên cảnh giác điều gì? Những dấu hiệu cảnh báo sớm HR cần chú ý
Một trong vai trò quan trọng của HR hiện đại là phát hiện tín hiệu đỏ trước khi nó chuyển thành khủng hoảng nghỉ việc. Điều này đòi hỏi HR phải đủ nhạy để nhận ra những thay đổi nhỏ nhất trong thái độ, hành vi và động lực của nhân viên giỏi. Nếu không kịp thời can thiệp, những tín hiệu nhỏ ấy sẽ nhanh chóng trở thành “vết nứt” không thể cứu chữa — và doanh nghiệp sẽ mất đi những người mà họ không thể thay thế.
Tại BlueRiver Consulting, nhân viên phân tích dữ liệu Quốc Huy liên tục gửi yêu cầu cập nhật chứng chỉ. Nhưng vì dữ liệu phân tán ở nhiều nguồn, HR mất cả tuần để trả lời. Huy là người trẻ, cầu tiến và đề cao sự chuyên nghiệp. Sự chậm trễ khiến anh nghi ngờ cả hệ thống nhân sự.
Vài tháng sau, Huy rời BlueRiver để tìm môi trường có quy trình mạnh hơn.
Họ làm đúng đủ nhưng không còn làm vượt mong đợi
- Đây là dấu hiệu đầu tiên của sự mất động lực.
Họ tránh đối thoại 1–1
- Họ không tin rằng phản hồi sẽ được xử lý công bằng.
Họ không còn muốn tham gia dự án mới hoặc chủ động cải tiến
- Tinh thần chủ động biến mất khi cảm thấy công sức bị xem nhẹ.
Những dấu hiệu nhỏ này là lời cảnh báo lớn.
Kết luận: Người giỏi không rời bỏ công việc — họ rời bỏ hệ thống đánh giá sai lệch
Nhân viên giỏi không đứng im vì họ kém. Họ đứng im vì hệ thống đánh giá không nhìn thấy những gì họ cống hiến. Và khi doanh nghiệp không sửa sai, họ sẽ tìm một nơi ghi nhận họ đúng đắn và minh bạch hơn.
Để giữ chân người giỏi, SME phải bắt đầu từ việc rà soát cách mình thu thập, cập nhật và sử dụng dữ liệu hiệu suất. Một hệ thống sai lệch sẽ đánh mất những con người quý giá nhất.
Khi nhân viên giỏi rời đi vì bị đánh giá sai, doanh nghiệp không chỉ mất một cá nhân mà mất luôn tri thức, kinh nghiệm và tương lai đội ngũ. Gốc rễ nằm ở việc dữ liệu hiệu suất không được cập nhật, phân tán ở nhiều nguồn và thiếu một hệ thống minh bạch để đo lường năng lực thật sự. Nếu doanh nghiệp muốn tránh những sai lệch đáng tiếc này và xây dựng một quy trình đánh giá công bằng hơn cho tất cả — đặc biệt là nhân sự xuất sắc — đã đến lúc cần một nền tảng giúp dữ liệu trở nên chính xác, nhất quán và dễ theo dõi.
Trải nghiệm Phần mềm Quản lý nhân sự Optimi HRM để thấy việc đánh giá hiệu suất có thể minh bạch và chính xác hơn bao nhiêu. Đăng ký Demo Optimi HRM.